Bulchaan Oromoo Mohaammad maqaa jijjiratee Abbaa lafaa Mikaael jedhame, niitii erga fuudhee booda abbaa Emperor Iyyaasuu 4ffaa tae.

Gochaan isaa kunis Artist Usumaayyoon yoomiyyuu qabsoo kana irraa.

Seenaa gabaabaa usmaayyoo yeroo nu dhaqqabe isiniif dhiheeysina.GGB.

Teeysuma bakka buoonni dhaabota qabsoo bilisummaa biyyota Afrikaa, Aasiyaa, Oroppaa fii Ameerikaa Dhidhimaa irratti arkaman tanarratti, Elemoo fii jilli waliin dhaqan, qabsaawota achitti arkaman, seenaa Oromoo tii fii kaayoo qabsoo bilisummaa ummata Oromiyaa tiin wal-barsiisan.

Jalqaba Oromoon saba Afrikaa keessa jiraatu, kan Itoophiyaa keessaa fi haga diqqoo immoo ummata Keeniyaa fi Somaaliyaa keessatti argamu dha.

Sabi Oromoo saba Itoophiyaa keessatti baayina ummataan tokkoffaa irra jiru.

Akka Qoannoo bara 1994 (akka dhaha Giriigooriyaanitti) baaynni ummata Oromoo dhbbantaa ummata Itoophiyaa 32.1 qabata.

Hara baayyini ummata Oromoo miliyoona 25 oli dha.

Ummatni Oromoo kaabaan hanga Tigraay, kibbaan hanga Keeniyaa faffacaee argama.

Gaanfa Afrikaa keessa Oromoon saba kushii dubbatu guddicha dha.

Akkaataan lafa, aadaa fi afaan isaa Oromoo Afrikaa keessa dabre immoo addunyaa keessatti akka beekamtu isa godheera.

Qoannoon jiru akka ibsutti Oromoon ganna kumaa ol Afrikaa Bahaa keessa akka jiraate amanama (Prouty at al, 1981).

Oromoo Saba Pastoralistnomadic fi semi-agriculturalist jedhaman keessaa akka dhufe amanama.

Jaarraa 16 keessatti eega mootummaan Habashaa fi Sulxaanetii Adaal wal hadhanii lachuu dadhabanii dhiisanii booda, ummanni Oromoo gara Kaabaatti (kaaba Oromiyaa ammaatti)babalatan.

Abbaan amantii Baahiree jedhamu akka bara 1593tti barreessetti jajjabeenya Oromoon yeroo sunitti qabu cimaa akka ture ibseera.

Bahrey itti aanee Oromoon akka gara kaaba-dhihaatti gara Arsii, Shawaa, Wallagga fi Goojjam akkasumas gara kaaba-bahaan gara Harargee fi Walloo akka fafacae ibseera.

Harold G. Marcus akka jedhetti kaabi-dhihaa Boorana akka bakki Oromoon duran qubate akka tae ibseera.

Haa tau malee, Oromoon bulchiinsa Itoophiyaa bara suni keessatti bakka argachuu jalqabde.

Keessattuu Emperor Iyoas 1ffaan (1730-55) Oromoota saba haadha isaa taan ofitti dhiheessuu jalqabe.

Akkasumas waltajjii Gondar keessatti Afaan Oromoo akka dubbatamu taasise.

Bara Zemene Mesafinti keessatti dhaloota Oromoo kan taan Yejjuun bara dheeraaf waraanaan Imperoota Itoophiyaa dursaa turan.

Yejjuunis Raas Alii 1ffaa jala bulaa ture, haa tau malee, bara dheeraan duuba Tewodiroos 1ffaan Raas Alii 1ffaa injifate.

Taus, ammallee Impereronni Itoophiyaa waan dadhabaniif waraanni Yejjuu Itoophiyaa keessaa tokkoffaa ture.

Bulchituu Menen kan Wollo, kan bara 1800 Empress taate.

Ras Mohaammad kan Wollo, kan Raas Mikaael tae, achiin bulchiinsa Sion.

Bulchituu Menen kan Ambaassel, kan haadha manaa Hayila Sillaasee taate.

Humnaa fi maatii imperiyaalaa wajjin walitti qabamuf jecha ummatni Oromoo hedduun Kiristaanummaatti jijjiiramanii turan.

Itti fufee immoo, gara dhuma 1800ffaatti, Emperor Yohaannis 4ffaan gosa Oromoo Walloo keessa jiran hunda akka Kiristaanummaatti jijjiraman yookaan immoo akka qabeenya isaanii dhaban sodaachisee ture.

Kun immoo gosa Oromoo lafa warra dhiisan akka gara kibbaatti godaanan warra godhee ture.

Senaa Oromo Pdf